六道 หกภพ
(บางครั้งใช้อักษร 趣 แทน 道)
ตามความเชื่อทางศาสนาพุทธในญี่ปุ่น (ย้ำว่า ญี่ปุ่น ... จะไม่อ้างอิงมาทางไทยเท่าใดนัก เนื่องจากไม่จำเป็น)
สรรพชีวิตล้วนต้องเวียนว่ายตายเกิดในวัฏสงสาร จนกว่าจะหลุดพ้น
โดยในระหว่างที่ยังไม่หลุดพ้นนี้ จะต้องไปเกิดใหม่ในภพภูมิหนึ่งๆ ตามแต่บุญกรรมที่ทำมา
ซึ่งแบ่งได้เป็น 6 ประเภท ได้แก่
天道 (เทนโดว) เทวภูมิ
ภพภูมิอันเป็นที่อาศัยของเทวดา มีตัวตนเป็นเลิศกว่ามนุษย์ อายุขัยยืนยาวมาก และแทบไม่ต้องพบเจอกับความทุกข์ใดๆเลย แบ่งได้หลายชั้น
人間道 (นินเงนโดว) มนุสสภูมิ
ภพภูมิอันเป็นที่อาศัยของมนุษย์ แม้จะเต็มไปด้วยความทุกข์ทรมานแสนสาหัส แต่ก็สามารถมีความสุขได้ ทั้งยังสามารถหลุดพ้นได้ด้วยพุทธรรม
修羅道 (ชูราโดว) อสูรภูมิ
ภพภูมิอันเป็นที่อาศัยของอสูร ซึ่งจะต่อสู้ชิงชัยกันอย่างไม่รู้จักจบสิ้น ความทุกข์เกิดก่อจากตัวเอง จึงต่างจากนรก
畜生道 (ฉิคุโชวโดว) ดิรัจฉานภูมิ
ภพภูมิอันเป็นที่อาศัยของสัตว์เดรัจฉาน ใช้ชีวิตตามสัญชาตญาณ ไม่สามารถเข้าใจคำสอนได้ จึงยากนักที่จะหลุดพ้น
餓鬼道 (กะคิโดว) เปรตภูมิ
ภพภูมิอันเป็นที่อาศัยของเปรต ภูตผีที่มีท้องมาน หิวกระหายตลอดเวลา ครั้นจะหยิบของกินใส่ปากก็พลันเปลี่ยนเป็นกองไฟ ทำให้กินไม่ได้
地獄道 (จิโกะคุโดว) นรกภูมิ
ภพภูมิอันเป็นที่ชดใช้กรรม แบ่งได้อีกหลายชั้น
การแบ่งแบบนี้เป็นการแบ่งอีกวิธีหนึ่ง ซึ่งต่างจาก ไตรภพ ในด้านความละเอียดของชั้นภพต่างๆ
แต่หกภพ จะเน้นบ่งชี้ให้เห็นว่าผู้อาศัยในภพนั้นเป็นสิ่งมีชีวิตแบบใด
ซึ่งหากดูตามแผนภูมิไตรภพ (แบบญี่ปุ่น) จะพบว่า 5 ชนิดหลังนั้นอาศัยอยู่ได้เพียงในภพภูมิชั้นต่ำเท่านั้น
ในขณะที่เทวดา สามารถเลื่อนขั้นไปได้อีกหลายชั้น แต่ก็ต้องผ่านวิธีการเวียนว่ายตายเกิด ไปเกิดใหม่ในภพภูมิที่สูงกว่าเดิม
แม้เทวดามีอายุขัยยืนยาว แต่ก็มีวันตายได้เหมือนกัน
เมื่ออายุขัยใกล้หมดลง จะเกิดความเปลี่ยนแปลงแก่ตัวเทวดาห้าอย่าง ทำให้รู้ได้ว่าตนกำลังจะถึงฆาต
ความเปลี่ยนแปลงทั้งห้าอย่างนี้เรียกรวมกันว่า 天人五衰 เทนนินโนะโกะซุย (天人の五衰) ได้แก่
衣裳垢膩 ： เอะฟุคุโควไอ (เสื้อผ้าอาภรณ์เปื้อนฝุ่น)
頭上華萎 ： ซึโจวไค (มงกุฎดอกไม้บนศีรษะร่วงโรย)
身体臭穢 ： ชินไทชูวไอ (เนื้อตัวเหม็นกลิ่นหญ้า)
脇下汗出 ： เอคิคะคันริว (เหงื่อไหลจากใต้รักแร้)
不楽本座 ： ฟุราคุฮอนซะ (ไม่อยากกลับไปยังที่นั่งของตน)
(華萎 แปลได้อีกอย่างว่า เครื่องสังฆภัณฑ์)
หากเทวดาองค์ใดบรรลุได้จนถึงขั้น เนวสัญญานาสัญญายตนภูมิ ก็เท่ากับได้มาถึงขั้นสูงสุดแห่งไตรภพแล้ว
และหากสิ้นชีพลงเมื่อใด ก็จะได้นิพพาน หลุดพ้นจากสังสารวัฎชั่วนิรันดร์
สาธุ
.........................................................................................................................................................................................
